Kontrasty to środki chemiczne, które podaje się podczas badań diagnostycznych, żeby uzyskać lepszy, czytelniejszy, wyraźny obraz badanej struktury. W większości przypadków badanie radiologiczne z kontrastem wiąże się z bardzo niskim ryzykiem w okresie laktacji i nie ma przeciwwskazań do karmienia piersią zaraz po badaniu. Wyjątkiem jest podanie radioizotopów, gdzie czasami trzeba poczekać, żeby nakarmić malucha.
W artykule używam nazw handlowych. Robię to tylko informacyjnie, nie w ramach działań marketingowych. Nie współpracuję z żadnym producentem leków ani firmą farmaceutyczną.
Jakie są najczęściej podawane kontrasty w tomografii kompputerowej
Środki kontrastowe stosowane w tomografii komputerowej są na bazie jodu, uznaje się, że są jednymi z najlepiej tolerowanych przez organizm substancjami diagnostycznymi, stosowanymi u noworodków i małych dzieci, a także u kobiet karmiących piersią.
Jest kilka różnych typów tych środków:
- Jonowe środki kontrastowe (np. Uropolinum, Urografin).
- Niejonowe, niskoosmolarne monomery (np. Ultravist, Omnipaque, Iomeron)
- Dimery jonowe (jak HExabrid) i niejonowe (jak Isovist, Visipaque).
Różnią się parametrami fizykochemicznymi. Szukając informacji o środkach kontrastowych w tomografii komputerowej podczas karmienia piersią sprawdziłam zalecenia międzynarodowe [1, 2, 3]. Nie widzi się istotnego ryzyka podczas stosowania środków kontrastowych stosowanych w tomografii komputerowej w okresie laktacji.
Jest tak dlatego, że po podaniu doustnym wchłanianie leku do krwi matki jest bardzo małe, stąd uznaje się, że stężenie w mleku nie powinno przekroczyć wartości istotnych klinicznie dla dziecka . Gdyby jednak lek przeniknął do mleka, nadal jego wchłanianie z mleka do krwi dziecka jest bardzo małe, stąd uznaje się, że nie powinno dojść do działania ogólnego leku u dziecka.
W mojej praktyce najczęściej pacjentki otrzymują joheksol (Omnipaque).
Producent informuje w dokumentach rejestracyjnych: Środek kontrastowy w niewielkich ilościach przenika do mleka matki oraz w niewielkich ilościach jest wchłaniany przez jelita. Karmienie piersią może być kontynuowane w momencie, gdy środek kontrastowy podawany jest matce [5, 6].
W badaniu, jakie przeprowadzono w grupie kobiet karmiących ilość joheksolu, która przeniknęła do mleka matki po 24 godzinach od momentu podania, wyniosła 0,5% podanej dawki skorygowanej względem masy ciała. Ilość joheksolu przyjętego przez dziecko w pierwszych 24 godzinach od momentu podania we wstrzyknięciu wynosi 0,2% dawki stosowanej w populacji pediatrycznej.
Producenci innych środków kontrastowych zamieszczają w dokumentach dla specjalistów informują: Środki kontrastowe w niewielkim stopniu przenikają do mleka kobiecego, dlatego ryzyko szkodliwego działania na niemowlę jest niewielkie [7].
W badaniach potwierdzono bardzo słabe przenikanie do mleka.
Cztery mamy w okresie od 1 tygodnia do 14 miesięcy po porodzie otrzymały joheksol dożylnie. Trzy otrzymały dawkę 50 ml (37,8 grama; 17,5 grama jodu), a jedna otrzymała 60 ml (45,3 grama; 21 gramów jodu). Próbki mleka o objętości 10 ml pobrano 9 razy w ciągu 48 godzin po wstrzyknięciu. Średnie stężenie joheksolu w mleku w ciągu pierwszych 24 godzin wynosiło 24,6 mg/l u 3 kobiet od 1 tygodnia do 4 miesięcy po porodzie i 130,5 mg/l u jednej kobiety, która była w 14 miesiącu po porodzie i odstawiała dziecko od piersi. Autorzy obliczyli, że średnia ilość joheksolu otrzymana przez pierwsze 3 niemowlęta w ciągu pierwszych 24 godzin wynosiłaby 3,7 mg/kg lub 0,5% dawki dla matki dostosowanej do masy ciała.
Matce podano dożylnie 100 ml jodiksanolu (zawierającego 320 mg na ml) bezpośrednio po porodzie w celu ustalenia przyczyny silnego bólu brzucha. Stwierdzono obecność krwiaka, który spowodował ostrą martwicę kanalików nerkowych przy stężeniu kreatyniny w surowicy 2,5 mg/dl (222 mikromoli/l). Próbki mleka matki pobrano w 1. i 4. dniu po porodzie. Zawierały odpowiednio 55 i 28 mg/l jodu. Autorzy obliczyli, że niemowlę otrzymało 0,017% całkowitej dawki jodu podanej matce w 1. dniu i 0,05% w 4. dniu połogu. Te wartości te mogą być niższe u pacjentki z prawidłową czynnością nerek.
Dawka pediatryczna dla dzieci o masie ciała poniżej 7 kg
Joheksol – 240 mg jodu/ml lub 300 mg jodu/ml, max 40ml (w wybranych badaniach)
Jodiheksanol – 270/320 mg jodu/ml, max 50ml (w wybranych badaniach)
Podsumowując uznaje się, że Tomografia Komputerowa z kontrastem u mamy karmiącej piersią wiąże się z niskim ryzykiem dla dziecka. Jest bardzo mało prawdopodobne, aby w mleku pojawiła się ilość środka kontrastowego równa najniższej dawce pediatrycznej. Nie ma konieczności zachowywania odstępu między podaniem kontrastu a karmieniem piersią. Nie ma potrzeby odciągania i wylewania mleka.
Źródła
1. American College of Radiology Committee on Drugs and Contrast Media. Administration of contrast media to breast-feeding mothers. In, ACR manual on contrast media. 2022 Link: https://www.acr.org/-/media/ACR/files/clinical-resources/contrast_media.pdf
2. Committee Opinion No. 723: Guidelines for Diagnostic Imaging During Pregnancy and Lactation. Obstet Gynecol. 2017;130:e210-e216. PMID: 28937575
3. Chen MM, Coakley FV, Kaimal A, Laros RK Jr. Guidelines for computed tomography and magnetic resonance imaging use during pregnancy and lactation. Obstet Gynecol. 2008;112:333-40. PMID: 18669732
4. Webb JA, Thomsen HS, Morcos SK et al. The use of iodinated and gadolinium contrast media during pregnancy and lactation. Eur Radiol. 2005;15:1234-40. PMID: 15609057
5. Charakterystyka produktu Leczniczego Omnipaque
6. Nielsen ST, Matheson I, Rasmussen JN et al. Excretion of iohexol and metrizoate in human breast milk. Acta Radiol. 1987;28:523-6. PMID: 2960342
7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Visipaque
8. Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Iohexol. [Updated 2021 Mar 17]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501406/
9. Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Iodixanol. [Updated 2021 Mar 17]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK501403/