Użyte w tym artykule nazwy handlowe nie wiążą się z działaniami marketingowymi, używam ich w celach edukacyjnych. Nie współpracuję z żadną firmą farmaceutyczną i deklaruję brak konfliktu interesów.
To co ma kluczowe znaczenie w ocenie bezpieczeństwa terapii to ostateczna ilość leku, jaka jest w stanie dotrzeć do gruczołu piersiowego. Można tę ilość oszacować na podstawie właściwości leku oraz badań nad przenikaniem do mleka, jeśli takie przeprowadzono.
Niestety dla semaglutydu, składniku czynnego np. leku Ozempic, nie przeprowadzono badań w grupie kobiet karmiących piersią, ale wiele możemy wnioskować na podstawie właściwości leku.
Co wiemy o semaglutydzie:
Semaglutyd to analog białka GLP-1, takiego, które występuje w naszym organizmie. Czyli to takie białko, które udaje nasze własne – nie są identyczne, ale bardzo podobne. Na tyle podobne, że semaglutyd jest w stanie połączyć się z receptorami dla naszego własnego GLP-1. Czyli jest to substancja, która “udaje” nasze własne białko GLP-1, zwiększając ogólną pulę “tego” białka w organizmie. Dzięki temu nasze komórki myślą, że w rzeczywistości białka GLP-1 jest więcej (bo coś takiego samego łączy się z czujnikami, czyli receptorami, na powierzchni komórek).
GLP-1 to takie białko-hormon. Zajmuje się regulowaniem apetytu i stężenia glukozy oraz czynności układu sercowo-naczyniowego. Jego wpływ na stężenie glukozy i apetyt jest związany z receptorami GLP-1 znajdującymi się w trzustce i mózgu.
Co się dzieje z lekiem po podaniu:
Semaglutyd podaje się podskórnie. Stamtąd lek trafia do naszego krążenia. Istnieje jeszcze forma semaglutydu w tabletkach, ale z uwagi na bardzo słabe wchłanianie z takiej formy, dawka jest odpowiednio większa niż postaci w zastrzyku.
W porównaniu z endogennym (naszym własnym) GLP-1 semaglutyd charakteryzuje się wydłużonym okresem półtrwania wynoszącym około 1 tygodnia. Czyli semaglutyd dłużej utrzymuje się w naszym organizmie, więc też długo działa.
Maksymalne stężenie występowało po 1–3 dniach po podaniu dawki podskórnej. Jeśli lek stosowany jest raz na tydzień regularnie, to po 4-5 tygodniach to stężenie we krwi przestaje się wahać i osiągany jest tzw. Stan stacjonarny, czyli w miarę stałe stężenie cały czas. U pacjentów z cukrzycą typu 2 średnie stężenia w stanie stacjonarny po podskórnym podawaniu semaglutydu w dawce 0,5 mg i 1 mg, wynosiły odpowiednio około 16 nmol/l i 30 nmol/l. To będzie dla nas ważne do dalszej analizy.
Ekspozycja na semaglutyd zwiększała się dla dawek 0,5 mg i 1 mg w sposób proporcjonalny do dawki, czyli im wyższa dawka, tym proporcjonalnie wyższe stężenie leku we krwi. Bezwzględna biodostępność semaglutydu w podaniu podskórnym wyniosła 89%. Czyli, gdy lek podawany jest pod skórę, to 89% zdoła dotrzeć do krążenia ogólnego.
Średnia objętość dystrybucji semaglutydu po podskórnym podaniu pacjentom z cukrzycą typu 2 wynosiła około 12,5 l., to oznacza, że po tym, jak lek trafi do krążenia ogólnego, to przemieszcza się w inne miejsca,
Semaglutyd był w znacznym stopniu (>99%) wiązany przez albuminy osocza, co oznacza, że gdy już dotarł do krążenia ogólnego, to tworzył duże kompleksy białkowe (prawie wszystkie cząsteczki leku się wiązały w takie kompleksy).
Lek, który jest związany w osoczu z białkami nie będzie znacząco przenikał do mleka, ponieważ stworzy kompleks bardzo dużej cząsteczki, która nie przeciśnie się przez barierę gruczołu mlekowego (komórki gruczołu mlekowego przepuszczają cząsteczki o wielkości do 800 Daltonów).
Masa cząsteczkowa tego leku (nie związanego z innymi białkami) to 4113 Da, więc też dość duża.
Z tych informacji, które udostępnia producent w dokumentach rejestracyjnych (Charakterystyka Produktu Leczniczego leku Ozempic) wiadomo, że choć lek długo utrzymuje się w organizmie, co mogłoby nie być korzystną informacją, w bardzo silnym stopniu wiąże się z białkami, więc tylko niewielka ilość jest w stanie dotrzeć do gruczołu piersiowego w stanie wolnym. Ponadto jest to bardzo duża cząsteczka, więc jest mało prawdopodobne, żeby udało się jej przecisnąć. Dodatkowo natura białkowa leku sprawia, że po podaniu doustnym (czyli gdyby cokolwiek trafiło do mleka i dziecko by wypiło mleko z lekiem) semaglutyd ulegnie rozkładowi pod wpływem enzymów trawiennych (dlatego podaje się go pacjentom w zastrzyku).
Ale zaraz, przecież inny lek z semaglutydem – Rybelsus – jest w tabletkach? To jak z tym rozkładem po podaniu doustnym?
Co mówi nam producent leku Rybelsus:
„Maksymalne stężenie semaglutydu w osoczu występuje po godzinie od podania dawki doustnie. Stabilne stężenie osiągano po 4–5 tygodniach podawania leku raz na dobę. U pacjentów z cukrzycą typu 2 średnie stężenia w stanie stacjonarnym po podawaniu semaglutydu w dawce 7 mg i 14 mg wynosiły odpowiednio około 6,7 nmol/l i 14,6 nmol/l; przy czym u 90% pacjentów leczonych semaglutydem w dawce 7 mg wykazano średnie stężenie pomiędzy 1,7 a 22,7
nmol/l, a u 90% pacjentów leczonych semaglutydem w dawce 14 mg wykazano średnie stężenie pomiędzy 3,7 a 41,3 nmol/l. Ekspozycja ogólnoustrojowa na semaglutyd zwiększała się w sposób proporcjonalny do dawki.
Semaglutyd [w postaci tabletki] wchłania się głównie w żołądku. Szacowana biodostępność semaglutydu po podaniu doustnym wynosi około 1%. Zmienność wchłaniania między pacjentami była duża (współczynnik zmienności wynosił około 100%).
Oszacowanie zmienności biodostępności u danego pacjenta nie było wiarygodne. Wchłanianie semaglutydu zmniejsza się, jeśli zostanie przyjęty wraz z posiłkiem lub dużą ilością wody. Wydłużenie czasu pozostawania na czczo po przyjęciu dawki powoduje zwiększenie wchłaniania.”
Wnioski
Żeby semaglutyd podawany w tabletkach osiągnął stężenie we krwi na poziomie semaglutydu podskórnego, dawka musi być znacznie wyższa (14mg vs 1mg). I tak nie do końca wiadomo, jak będzie u danej osoby wyglądała biodostępność tego leku po podaniu doustnym (zaznaczono, że jest zmienność osobnicza, więc u różnych osób może być różne to wchłanianie do krążenia ogólnego).
Jest mało prawdopodobne, aby lek w istotnych klinicznie ilościach znalazł się w mleku niezależnie od postaci (tabletka czy zastrzyk) i wpłynął na dziecko karmione piersią. Nawet jeśli semaglutyd w niewielkich ilościach znalazł się w mleku, z powodu bardzo słabej biodostępności po podaniu doustnym z posiłkiem (bo maluch wypiłby potencjalny lek z mlekiem) jest najprawdopodobniej znikoma szansa na jakiekolwiek działanie.
W takiej sytuacji nie zaleca się odstawienia dziecka od piersi czy utrzymania odstępu podczas leczenia.
Z ostrożnością do leczenia należy podejść, gdy mama karmi piersią wcześniaka lub noworodka.
Dodatkowy komentarz
Semaglutyd to jest lek, którego przyjmowanie bez konsultacji ze specjalistą może być szkodliwe i może zagrażać zdrowiu, dlatego dostępny jest tylko na receptę lekarską. Zarówno ten, jak i inne leki z tej grupy bywają nadużywane. Od niedawna jest on także zarejestrowany do leczenia otyłości (w jednym leku – Wegovy). Leczenie otyłości jest procesem, którego skuteczność zależy nie tylko od współpracy z lekarzem, farmaceutą i stosowania leków, ale przede wszystkim od sposobu żywienia i aktywności oraz wsparcia w tym. Karmienie piersią zmniejsza ryzyko wystąpienia cukrzycy typu II.
Powyższe informacje nie zastąpią konsultacji lekarskiej i nie są poradą medyczną.
Na podstawie:
Drugs and Lactation Database (LactMed) [Internet]. Bethesda (MD): National Library of Medicine (US); 2006-. Semaglutide. [Updated 2018 Dec 3].
Charakterystyka Produktu Leczniczego Ozempic, Rybelsus, Wegovy
International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups (IADPSG) Consensus Panel. „International Association of Diabetes and Pregnancy Study Groups Recommendations on the Diagnosis and Classification of Hyperglycemia in Pregnancy,” Diabetes Care, 2010, 33(3):676-82.[PubMed 20190296]
Semaglutide. At e-lactancia.org Retrieved 30 May, 2023 from https://e-lactancia.org/breastfeeding/semaglutide/product/